غربالگری سرطان کلیه: آیا من به آن نیاز دارم؟
نکته مهم: این صفحه به شما کمک می‌کند تا بفهمید غربالگری سرطان کلیه برای چه کسانی توصیه می‌شود. این اطلاعات جایگزین مشاوره تخصصی با پزشک نیست.
غربالگری چیست و چرا برای همه توصیه نمی‌شود؟
غربالگری به معنای انجام آزمایش برای پیدا کردن یک بیماری در افرادی است که هیچ علامتی ندارند. هدف، تشخیص زودهنگام بیماری در مراحل اولیه و قابل درمان است.
برخلاف برخی سرطان‌ها مانند سرطان روده بزرگ یا پستان، در حال حاضر هیچ برنامه غربالگری همگانی برای سرطان کلیه در افراد عادی و بدون ریسک بالا توصیه نمی‌شود. این موضع رسمی هر دو انجمن اورولوژی اروپا (EAU) و آمریکا (AUA) است.
دلایل اصلی این تصمیم عبارتند از:
- شیوع نسبتاً پایین: سرطان کلیه به اندازه برخی سرطان‌های دیگر شایع نیست، بنابراین غربالگری تمام جمعیت، مقرون‌به‌صرفه نخواهد بود.
- خطر تشخیص بیش از حد (Overdiagnosis): بسیاری از تومورهای کوچک کلیه که با غربالگری پیدا می‌شوند، رشد بسیار کندی دارند و ممکن است هرگز در طول عمر فرد مشکلی ایجاد نکنند. درمان غیرضروری این تومورها می‌تواند عوارضی برای بیمار داشته باشد.
- عدم وجود آزمایش ساده و دقیق: آزمایش ادرار حساسیت و دقت کافی برای غربالگری را ندارد. استفاده از روش‌های تصویربرداری مانند سی‌تی اسکن برای همه، هزینه و خطرات (مانند اشعه) خود را به همراه دارد.
چه کسانی باید برای سرطان کلیه غربالگری شوند؟ (گروه‌های پرخطر)
دستورالعمل‌های EAU و AUA به وضوح مشخص کرده‌اند که غربالگری باید به صورت هدفمند و فقط برای افرادی انجام شود که در معرض خطر بالایی برای ابتلا به این سرطان قرار دارند. اگر شما در یکی از گروه‌های زیر قرار دارید، حتماً با پزشک خود در مورد لزوم و نحوه انجام غربالگری مشورت کنید:
۱. افراد مبتلا به سندروم‌های ژنتیکی و ارثی
مهم‌ترین گروهی که نیاز به غربالگری منظم دارند، افرادی هستند که به بیماری‌های ژنتیکی خاصی مبتلا هستند که خطر سرطان کلیه را به شدت افزایش می‌دهد. انجمن اورولوژی آمریکا (AUA) توصیه می‌کند در صورت وجود سابقه شخصی یا خانوادگی این سندروم‌ها، حتما مشاوره ژنتیک انجام شود. برخی از این سندروم‌ها عبارتند از:
- بیماری فون هیپل-لیندو (Von Hippel-Lindau یا VHL): این افراد بالاترین خطر را برای ابتلا به نوع خاصی از سرطان کلیه (کارسینوم سلول روشن) دارند و نیاز به نظارت و غربالگری مادام‌العمر از سنین پایین (معمولاً نوجوانی) دارند.
- سندروم بیرت-هاگ-دوبه (Birt-Hogg-Dubé یا BHD)
- سرطان کلیه پاپیلاری ارثی (Hereditary Papillary Renal Carcinoma)
- لیومیوماتوز ارثی و سرطان سلول کلیوی (Hereditary Leiomyomatosis and Renal Cell Cancer یا HLRCC)
برنامه غربالگری برای این افراد بسیار دقیق است و معمولاً شامل تصویربرداری‌های منظم سالانه یا دوسالانه با MRI یا سونوگرافی است.
۲. افراد با سابقه خانوادگی قوی
اگر شما یک یا چند نفر از بستگان درجه اول (والدین، خواهر، برادر یا فرزند) مبتلا به سرطان کلیه دارید، خطر ابتلای شما نیز افزایش می‌یابد. انجمن AUA توصیه می‌کند اگر فردی در سن پایین (کمتر از ۴۶ سال) مبتلا به سرطان کلیه شود یا سابقه خانوادگی وجود داشته باشد، برای مشاوره ژنتیک ارجاع داده شود. این افراد باید با پزشک خود در مورد شروع غربالگری صحبت کنند.
۳. بیماران مبتلا به نارسایی پیشرفته کلیه (ESRD)
افرادی که به دلیل نارسایی کلیوی برای مدت طولانی تحت درمان با دیالیز قرار می‌گیرند، در معرض خطر بسیار بالاتری برای ایجاد کیست‌های کلیوی (بیماری کلیه کیستیک اکتسابی) و تبدیل آن‌ها به سرطان کلیه هستند. انجمن EAU این گروه را به عنوان یک گروه پرخطر که غربالگری در آن‌ها می‌تواند معتبر باشد، شناسایی کرده است. نظارت دوره‌ای با سونوگرافی برای این بیماران، به ویژه آنهایی که کاندید پیوند کلیه هستند، اغلب توصیه می‌شود
چگونه غربالگری انجام می‌شود؟
برای گروه‌های پرخطر، غربالگری معمولاً با استفاده از روش‌های تصویربرداری انجام می‌شود. انتخاب روش و فواصل زمانی آن به شرایط فردی و نظر پزشک متخصص بستگی دارد.
- سونوگرافی (Ultrasound): این روش به دلیل در دسترس بودن، هزینه کمتر و نداشتن اشعه، اغلب به عنوان اولین قدم یا برای نظارت‌های مکرر استفاده می‌شود.
- ام‌آر‌آی (MRI): این روش تصاویر بسیار دقیقی از کلیه‌ها ارائه می‌دهد و فاقد اشعه ایکس است. MRI به ویژه برای نظارت بر بیماران مبتلا به سندروم‌های ژنتیکی (مانند VHL) بسیار ارزشمند است.
- سی‌تی اسکن (CT Scan): این روش نیز تصاویر دقیقی فراهم می‌کند اما به دلیل استفاده از اشعه ایکس، معمولاً برای غربالگری‌های مکرر و سالانه ترجیح داده نمی‌شود، مگر در موارد خاص.