راهنمای جامع درمان سرطان کلیه
پس از تشخیص قطعی توده بدخیم در کلیه، گام بعدی انتخاب بهترین روش درمانی است. خوشبختانه امروزه گزینه‌های درمانی متعددی وجود دارد. انتخاب روش درمان به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله: اندازه و مرحله تومور، سن بیمار، وضعیت سلامت عمومی و عملکرد کلیه‌ها. هدف اصلی در درمان سرطان کلیه موضعی (محدود به کلیه)، از بین بردن کامل تومور و در عین حال، حفظ هرچه بیشتر بافت سالم کلیه است (بر اساس راهنمای EAU و AUA).
نکته مهم: این راهنما جهت آگاهی شما تهیه شده است. تصمیم‌گیری نهایی برای انتخاب روش درمان، یک فرآیند مشترک بین شما و پزشک متخصص اورولوژی است که با در نظر گرفتن تمام شرایط اختصاصی شما انجام می‌شود.
روش‌های درمانی رایج و در دسترس در ایران
این روش‌ها ستون اصلی درمان سرطان کلیه در سراسر جهان و ایران هستند و در اکثر بیمارستان‌های دانشگاهی و مراکز جراحی پیشرفته کشور قابل انجام می‌باشند.
۱. جراحی (استاندارد طلایی درمان)
جراحی قطعی‌ترین و بهترین روش و استاندارد طلایی برای درمان سرطان کلیه موضعی است. نوع جراحی به اندازه و محل تومور بستگی دارد. هیچکدام از درمان‌های دیگر به‌اندازه‌ی جراحی تاثیر اثبات‌شده ندارند.
الف) برداشتن بخشی از کلیه (نفرکتومی پارشیال)
در این روش، جراح فقط تومور و حاشیه کوچکی از بافت سالم اطراف آن را برمی‌دارد و باقی کلیه حفظ می‌شود. طبق راهنمای EAU، این روش درمان استاندارد برای تومورهای مرحله T1 (کوچکتر از ۷ سانتی‌متر) است. حفظ بافت کلیه به جلوگیری از بیماری‌های مزمن کلیه در آینده کمک شایانی می‌کند.
ب) برداشتن کامل کلیه (نفرکتومی رادیکال)
این روش برای تومورهای بزرگ، تومورهایی که در مرکز کلیه قرار دارند یا به عروق اصلی نفوذ کرده‌اند، استفاده می‌شود. در این جراحی، کل کلیه به همراه غده فوق کلیوی و بافت چربی اطراف آن برداشته می‌شود. بدن انسان می‌تواند با یک کلیه سالم به طور طبیعی به فعالیت خود ادامه دهد.
روش‌های انجام جراحی:
- جراحی باز: با ایجاد یک برش نسبتاً بزرگ در پهلو یا شکم انجام می‌شود. امروزه بیشتر برای تومورهای بسیار بزرگ یا پیچیده به کار می‌رود.
- جراحی لاپاروسکوپی: جراح با ایجاد چند سوراخ کوچک روی شکم، دوربین و ابزارهای مخصوص را وارد کرده و جراحی را انجام می‌دهد. مزایای آن شامل درد کمتر، دوره بهبودی سریع‌تر و جای زخم کوچکتر است. این روش در ایران به طور گسترده انجام می‌شود.
۲. نظارت فعال (Active Surveillance)
این روش به معنای “عدم درمان” نیست، بلکه به معنای تحت نظر گرفتن دقیق توده با انجام سی‌تی اسکن یا سونوگرافی‌های دوره‌ای (معمولاً هر ۶ تا ۱۲ ماه) است. درمان تنها در صورتی آغاز می‌شود که توده شروع به رشد کند.
- برای چه کسانی مناسب است؟ این گزینه طبق راهنمای AUA و EAU، برای بیماران مسن یا افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای جدی (مانند مشکلات قلبی شدید) دارند و ریسک جراحی برایشان بالاست، یک انتخاب عالی محسوب می‌شود. همچنین برای توده‌های بسیار کوچک (معمولاً کمتر از ۳ سانتی‌متر) که رشد آهسته‌ای دارند، قابل بررسی است.
سایر روش‌های غیرجراحی
این تکنولوژی‌ها در برخی از شهرهای بزرگ کشور یافت‌می‌شوند.
۳. تخریب توده با سرما یا گرما (Ablation Technologies)
در کسانی‌که به‌دلیل کهولت سن یا بیماری‌های دیگر کاندید مناسبی برای جراحی نیستند، این روش کاربرد دارد. در این روش‌ها، به جای خارج کردن تومور، آن را در داخل بدن با استفاده از انرژی از بین می‌برند. این کار معمولاً از طریق پوست (بدون نیاز به جراحی باز) و با هدایت سی‌تی اسکن یا سونوگرافی انجام می‌شود.
- کرایوابلیشن (Cryoablation): در این روش، چند سوزن نازک وارد تومور شده و با استفاده از گاز آرگون، تومور تا دمای انجماد شدید سرد می‌شود تا سلول‌های سرطانی از بین بروند.
- آر اِف اِی (RFA – Radiofrequency Ablation): در این روش، از امواج رادیویی برای ایجاد حرارت شدید در تومور و “سوزاندن” سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود.
برای چه کسانی مناسب است؟ این روش‌ها طبق راهنمای EAU، گزینه‌های خوبی برای بیماران با تومورهای کوچک (T1a، معمولاً کمتر از ۳-۴ سانتی‌متر) هستند که به دلیل کهولت سن یا بیماری‌های دیگر، کاندید مناسبی برای جراحی نیستند.
تصمیم‌گیری مشترک، کلید موفقیت
به یاد داشته باشید که هر بیمار و هر تومور منحصر به فرد است. بهترین راه درمان برای شما پس از بحث و مشورت کامل با پزشک متخصص اورولوژی و بررسی تمام جوانب مثبت و منفی هر روش، مشخص خواهد شد. از پرسیدن سوالات خود نترسید و در فرآیند تصمیم‌گیری فعالانه شرکت کنید.